Blokhuis noemt Kavelmodel in Kamerbrief over bouwstenen toekomstig preventiebeleid

Er is gelukkig steeds meer aandacht voor het verleggen van de focus van zorg naar gezondheid. We weten steeds meer over hoe gezondheid bijdraagt aan ons welzijn en onze kwaliteit van leven. We zien helaas ook gezondheidsverschillen en hoe bepaalde factoren in je (vroege) leven consequenties kunnen hebben voor je gezondheid. In een Kamerbrief van 7 juli 2021 deelt staatssecretaris Paul Blokhuis zeven cruciale bouwstenen om verder aan de slag te gaan met preventie en gezondheidsbevordering. Bouwstenen voor een volgende fase die niet langer vrijblijvend is maar zich kenmerkt door verantwoordelijkheden en kaders vanuit een structurele basis. Bouwstenen die optimaal aansluiten bij de visie en aanpak van HealthKIC.

Om tot een structureel fundament voor gezondheid te komen, noemt de staatssecretaris de volgende 7 bouwstenen:

1) Landelijke gezondheidsdoelen (over onze kwaliteit van leven en brede welvaart) verankeren

Blokhuis schetst een aanpak waarbij stevige maatregelen vanuit het rijk gecombineerd worden met initiatieven vanuit zorgorganisaties, gemeenten en maatschappelijk partners als effectief. Juist die combinatie van landelijke doelen en jaarlijkse monitoring maakt verbetering mogelijk. Er is al wel een wettelijke plicht (WPG) om gezondheidsdoelen uit te werken maar deze blijkt te vrijblijvend. Daarom stelt Blokhuis voor de verantwoordelijkheden en taken scherper wettelijk te verankeren (zie 2). Hij hecht hierbij aan goede landelijke en regionale samenwerking waarbij we ook uitgaan van individuele verantwoordelijkheid van mensen.

2) Plicht tot gezondheidsbevordering: taken en verantwoordelijkheden wettelijk verankeren

Blokhuis constateert dat verantwoordelijkheden en taken momenteel globaal en onvoldoende duidelijk zijn geformuleerd. Ook de samenwerking tussen gemeentelijke domeinen, gemeenten en zorgverzekeraars is vrijblijvend. De wet laat dus ruimte. Blokhuis denkt aan een invulling van een plicht tot gezondheidsbevordering door taken en verantwoordelijkheden van gemeenten en zorgverzekeraars wettelijk te concretiseren. Aanvullend ziet hij een bepaling in de Zorgverzekerzekeringswet zodat zorgverzekeraars verplicht worden met gemeenten samen te werken aan gezondheidsbevordering. Hij gaat een wetsvoorstel de komende maanden verkennen.

3) Faciliteren van de regionale en lokale aanpak vanuit het Rijk

Het Rijk is richtinggevend en faciliteert met nationale doelen, randvoorwaarden en maatregelen om gezond gedrag te stimuleren. Lokale bestuurders willen graag maatwerk leveren en bijvoorbeeld inzetten op een gezonde voedselomgeving. Een verkenning naar juridische mogelijkheden hiervoor is uitgevoerd en acties volgen. Zorgverzekeraars zoeken naar meer speelruimte om aan de slag te gaan met mogelijkheden voor preventie waarbij niet helder hoeft te zijn welk deel over verzekerde zorg gaat. VWS onderzoekt de wenselijkheid en haalbaarheid; na de zomer volgt terugkoppeling. Het beschikbaar maken van wetenschappelijke kennis is heel belangrijk bij het faciliteren van een regionale aanpak. Hiervoor noemt Blokhuis de GGD en het RIVM.

4) Financiering van preventiebeleid

Om met de verschillende bouwstenen aan de slag te gaan, is extra budget nodig. Blokhuis benoemt het schrille contrast tussen € 5.000 die per inwoner aan geneeskundige en langdurige zorg wordt uitgegeven en € 21 tot € 23 die per inwoner is uitgegeven aan gezondheidsbevordering. Daarbij worden deze uitgaven veelal gedaan uit tijdelijke – niet structurele – budgetten. Er volgt nog een inschatting van kosten voor een toekomstige preventie-infrastructuur. AEF heeft opties uitgewerkt voor financieringsvormen voor landelijke financiering. AEF vindt dat een specifieke uitkering aan gemeenten het meest voor de hand ligt als gemeenten ook verantwoordelijk zijn voor de infrastructuur en de financiering van interventies voor gezondheidsbevordering.

5) Kennisinfrastructuur

De huidige kennisinfrastructuur – waarin het RIVM en de GGD een belangrijke rol spelen – dient versterkt te worden. Blokhuis ziet graag dat we investeren in lerende evaluaties, het beter monitoren van doelen en effecten en het beter gebruik van data.

6) Verminderen van gezondheidsachterstanden met een brede aanpak

Het verschil in levensverwachting tussen mensen met een hogere en lagere sociaal-econonmische positie was voor de Covidpandemie ongeveer 6 jaar. En het verschil in goede ervaren gezondheid bijna 14 jaar. Blokhuis ziet het verminderen van deze verschillen als een van de belangrijkste opgaven. In de brief gaat hij uitgebreid in op het advies van de RVS ‘Een eerlijke kans op gezond leven’ en duidt hij mogelijke vervolgstappen in samenhang met de bouwstenen. Hij benoemt hierbij het Kavelmodel als goed initiatief om brede samenwerking op gezondheid van de grond te krijgen en cofinanciering te organiseren.

7) Meer aandacht voor gezondheidsbevordering en preventie door zorgprofessionals

Het is belangrijk dat leefstijl een plek krijgt in de spreekkamer van de zorgprofessionals en dat er ook doorverwezen wordt naar leefstijl-interventies. Dit vraagt aandacht in de opleidingen, benodigde competenties en capaciteit. Blokhuis komt na de zomer terug op dit onderwerp vanuit het Programma preventie in het zorgstelsel.

Bouwstenen sluiten aan op missie en visie HealthKIC

Als HealthKIC hechten we aan het steeds concreter maken van de verandering richting gezondheid en het beleggen van verantwoordelijkheden. Niet verwonderlijk dus dat onze aanpak aansluit bij deze bouwstenen. Hoe dan precies?
Als HealthKIC vormen we in de kavels een lerend systeem zodat we leren wat wel en niet werkt. We krijgen zo inzicht in wat wettelijk verankerd moet worden. Ook monitoren we het effect van interventies en de impact voor de maatschappij. Hiermee ontwikkelen we kennis die benut kan worden voor verdere invulling van de bouwstenen 1 en 2. Met het Kavelmodel helpen we regionale samenwerkingen starten, uitgaande van regionale gezondheidsdoelen en een domeinoverstijgende, structurele financiering. Het Kavelmodel faciliteert bij uitstek een regionale aanpak en geeft invulling aan bouwsteen 3. Vanuit HealthKIC realiseren we een publieke infrastructuur die zorg en gezondheidsdata op een uniforme manier ontsluit. Daarbij richten we een regionale data-infrastructuur in waarmee we niet alleen beleidsinformatie genereren maar ook effectstudies kunnen doen op populatie, organisatie en interventie niveau (bouwsteen 5). Door onze domeinoverstijgende voorfinanciering investeren we in preventie en gezondheid. We gaan uit van lange termijn financieel en inhoudelijk commitment en werken vanuit een Accountable Health Organisation. Deze AHO is verantwoordelijk voor een passende verdeling van de regionale (extra) middelen. Hiermee geven we invulling aan bouwsteen 4 en aan de criteria van AEF voor structurele financiering. Daarbij zijn we een verbindende schakel tussen diverse organisaties. Het verminderen van gezondheidsverschillen (bouwsteen 6) is uitgangspunt van onze aanpak en is leidend bij het bepalen van de regionale gezondheidsdoelen in de diverse kavels. Vanuit onze kavels werken we aan samenwerking en competentieontwikkeling met de betrokken regionale zorgprofessionals om de gezondheid te verbeteren (bouwsteen 7).

Anders organiseren, anders financieren en anders monitoren in de praktijk

We richten ons op het ontwikkelen van een aanpak die nodig is om echt het verschil te maken. Daarom zetten we ons in voor het onderzoeken en bewijzen van een dergelijke aanpak. Dit doen we nu in Ede en de Achterhoek. Hierbij bouwen we voort op de zorg die goed is en verder geoptimaliseerd kan worden, belonen we gezondheidsbevordering en verbeteren we de manier waarop we regionaal samenwerken. Onze aanpak (het Kavelmodel) kenmerkt zich door drie principes: anders organiseren, anders financieren en anders monitoren. Samen willen we laten zien wat het sociale, medische en financiële effect is van de focus op gezondheid.

Gezondheid als het nieuwe normaal

We zien dat de zorg in Nederland hartstikke goed is. We ervaren ook dat gezondheidsverschillen groter worden en de tijd gaat dringen om onze kwaliteit van leven te behouden en betaalbare zorg voor iedereen te garanderen. Gezondheid begint en houdt ook niet op bij de (gezondheids)zorg; er zijn zoveel meer aspecten aan verbonden. Daarom hebben we vanuit HealthKIC een aanpak ontwikkeld om te komen tot een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor gezondheid. Een verantwoordelijkheid die regionaal ingevuld kan worden, vanuit landelijke kaders en ondersteuning. Zodat we met elkaar gezonder worden en iedereen de kans krijgt een prettig en zinvol leven te leiden. Lees meer over het Kavelmodel of sluit je aan bij onze KIC Community.

Lees de volledige Kamerbrief van staatssecretaris Blokhuis d.d. 7 juli 2021.

Photo by Mark Boss on Unsplash.